MANIFEST

Miasta i gminy w UE nie staną się neutralne klimatycznie dzięki myśleniu życzeniowemu. Proces ten wymaga czasu, zasobów technicznych, finansowych i ludzkich ze strony władz lokalnych i regionalnych oraz związanych z nimi instytucji publicznych. Tworzą one mapy źródeł odnawialnych, planują transformację energetyczną i klimatyczną i realizują projekty. Zadania te wykonują ludzie pracujący dla gmin i z gminami. Angażują oni lokalne podmioty gospodarcze i grupy społeczeństwa obywatelskiego, oceniają potrzeby i kontekst każdej dzielnicy, a także udzielają wsparcia mieszkańcom i lokalnym firmom. Mobilizując mieszkańców i przedstawiając strategie dekarbonizacji, samorządy lokalne mogą odblokować miliardowe inwestycje i stworzyć miliony miejsc pracy.

Miasta i gminy w UE nie staną się neutralne klimatycznie dzięki myśleniu życzeniowemu.

Unia Europejska (UE) w coraz większym stopniu uznaje za kluczową rolę samorządów lokalnych i regionalnych w przechodzeniu do neutralności klimatycznej. Komisja Europejska zasugerowała nawet, aby każda gmina licząca ponad 50 000 mieszkańców zobowiązała się do opracowania planów ogrzewania i chłodzenia¹. W celu usprawnienia dekarbonizacji budynków i przyczynienia się do realizacji celu UE, jakim jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 r., rządy szczebla niższego niż krajowy i ich agencje publiczne potrzebują większych zasobów².  

Władze lokalne i regionalne oraz związane z nimi instytucje publiczne mają trudności z zatrudnieniem niezbędnych pracowników, co podkreślono w liście otwartym Porozumienia Burmistrzów. Stoją przed nimi trzy główne wyzwania. Po pierwsze budżety operacyjne władz lokalnych są zbyt ograniczone, co uniemożliwia im tworzenie nowych, długoterminowych stanowisk. Po drugie inwestycje w personel pracujący na rzecz transformacji klimatyczno-energetycznej nie  są zwolnione z rygorystycznych zasad, dotyczących wydatków samorządowych. Po trzecie stanowiska pracy w samorządach są mniej atrakcyjne niż w innych sektorach gospodarki (zwłaszcza pod względem wynagrodzenia).   

Z badania „Human capacity in local governments: a bottleneck of the buildings stock transition”³ przeprowadzonego przez Energy Cities wynika, że w latach 2022-2030 gminy i związane z nimi organy będą potrzebowały średnio 214 000 dodatkowych pełnoetatowych stanowisk w celu obniżenia emisyjności budynków. Związane z tym koszty dla gmin wyniosą około 16 mld EUR rocznie, co stanowi 3% wydatków publicznych samorządów lokalnych w 2019 roku. Oznacza to jednak również wzrost o około 50% wydatków samorządów lokalnych związanych z zatrudnieniem w sektorze energetycznym i mieszkaniowym. Choć badanie koncentruje się na dekarbonizacji budynków, pokazuje również szerszą potrzebę inwestowania w personel wydziałów i agencji miejskich, zajmujących się zagadnieniami dot. klimatu, energii, środowiska i mobilności.  

Aby osiągnąć swoje cele w zakresie neutralności klimatycznej, UE i jej państwa członkowskie potrzebują sprawnego sektora lokalnych usług publicznych, zwłaszcza w dziedzinie energetyki. Najnowszy raport IPPC stwierdza, że aby nasza planeta nadal nadawała się do życia, krzywa emisji gazów cieplarnianych musi zostać odwrócona w okresie 3 lat. Wniosek jest prosty: musimy działać już teraz i dać samorządom lokalnym i regionalnym możliwość myślenia, uczenia się, opracowywania i wdrażania planów transformacji energetycznej. Rządy europejskie i krajowe dzięki ich działaniom i za ich pośrednictwem wdrażają plany transformacji klimatycznej. W związku z tym należy pilnie zapewnić gminom środki, zwłaszcza zasoby kadrowe, umożliwiające rozpoczęcie procesu dekarbonizacji ich terytoriów na odpowiednią skalę.  

Najwyższy czas, by władze lokalne otrzymały niezbędne środki, które ułatwią im przeprowadzenie transformacji klimatycznej i energetycznej. Autorzy i sygnatariusze niniejszego Manifestu mają nadzieję na przedyskutowanie z krajowymi i europejskimi decydentami sposobów osiągnięcia ww. celów.